Kibritcioglu - International Trade Policy

İKT302: Uluslararası İktisat Politikası (UİP)
International Trade Policy
Bahar 2005, 3 İktisat, Zorunlu Ders
[Çarşamba, 9:30-11:20, Yer: 217 & Perşembe, 9:30-12:20; Yer: 219]
Doç. Dr. A. Kibritçioğlu
[AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölumü]
<< kibritci at dialup.ankara.edu.tr >>

1. Dersin İçeriği ve Yapılışıyla İlgili Genel Açıklama, Kural ve Öneriler (Rules and Organization of the Course)

2. Ele Alınması Planlanan Konular (Topics)

3. Derste Kullanılacak Temel Kaynaklar (Main Reading List)

4. Dersle İlgili Yardımcı Kaynaklar (Additional Reading List)

5. Dersle İlgili Yararlı İnternet Bağlantıları (Useful Internet Links)

6. Dersle İlgili Duyurular (Kibritcioglu-UIP) (E-mail List for Students)

7. Dersle İlgili Öğrenci Tanıtım Formu (Student Form)

1. Dersin İçeriği ve Yapılışıyla İlgili Genel Açıklama, Kural ve Öneriler

Bu derste, öncelikle, "uluslararası iktisat"ın (international economics) hangi temel konu ve araştırma alanlarını kapsadığı anahatlarıyla özetlenecek ve bu konulardan hangilerinin ne ölçüde Bahar 2005 yarıyılında ele alınacağı ayrıntılı biçimde açıklanacaktır. Daha sonra, ikinci bölümde (Bölüm B), geçen yarıyılda ele alınan Uluslararası İktisat Teorisi konuları özet biçimde anımsatılacak ve bunlarla, UİP dersinde ele alınacak konular arasındaki ilişkilere dikkat çekilecektir. Dersi alacak olan öğrencilerin tamamının; geçen yarıyılda almış oldukları UİT dersinde işlenen konuların tamamını iyi bildikleri / anladıkları varsayılmaktadır. Bu bakımdan, UİT dersiyle ilgili olarak bilgilerinde eksiklik veya zayıflık olduğunu hisseden öğrencilerin bir an önce bu eksiklik ve zayıflıklarını kapatmaları doğru olacaktır: UİP dersi çok büyük ölçüde UİT dersine ve temel mikro-makro iktisat bilgilerine dayanmaktadır!

C bölümündeki konular, ulusal paraların varlığı gerçeğinden hareketle, ilgili temel döviz kuru - ödemeler dengesi konularının analizini hedeflemektedir. Bu konulara giriş niteliğindeki bazı konular (döviz kuru ve ödemeler dengesi kavramları), Güz 2004 yarıyılındaki UİT dersinde kısmen ele alınmış bulunmaktadır. D bölümü ise; mal, hizmet ve faktör piyasalarında meydana gelen ekonomik krizlerin ortaya çıkış gerekçeleri ve yurt-içi ve yurt-dışı etkilerinin incelenmesine ayırılmıştır. Bu bölümdeki ağırlık; döviz ve bankacılık krizlerinde olacaktır ve konular önemli ölçüde D bölümündekilerle içiçe geçmiş bir biçimde işlenecektir. E bölümündeki konular; mal ve hizmet ticaretiyle ilgili dış ticaret politikası aletlerinin tür ve etkililiklerinin analizi ve "korumacılık/himayecilik" (protectionism) yanlısı iktisat politikalarının önerilme gerekçelerinin anlaşılması amacıyla programda yer almaktadır. Bu başlık altında, uluslararası bütünleşme/entegrasyon kuramları da ele alınacaktır. F bölümü (ve E5 bölümü) konularının nasıl ve ne zaman ele alınacağı, derslerde ayrıca açıklanacaktır.

Dersle ilgili olarak, bir arasınav (6-15 Nisan 2005 arasında bir gün), bir de dönem sonu sınavı (30 Mayıs 2005'ten sonraki bir gün) yapılacaktır. Ayrıca, gerek görülmesi halinde dönem içinde ders saatlerinde kısa quizler yapılarak dönem içi notunuz ona göre hesaplanabilir. Bu konuda derslerde ayrıca açıklama yapılacaktır.

AÜ Lisans Yönetmeliğine göre derslere devam zorunluluğu olduğu unutulmamalıdır. Her ders gününde yapılacak yoklamaların en az %70'inde sınıfta olmanız gerektiğini lütfen unutmayınız.

Dersi almakta olan bütün öğrencilerin doldurup dersin öğretim üyesine teslim etmesi gereken öğrenci tanıtım formları şu adresten çekilip bastırılabilir: ogreform.pdf. Eğer bir öğrenci geçen (yarı)yılda dersin öğretim üyesine bir form doldurarak teslim etmişse, yeni bir form vermesi gerekli değildir.

Dönem boyunca dersten daha fazla yararlanabilmeleri için öğrencilerin düzenli ve yoğun internet kullanımı özellikle tavsiye edilir. Bu amaçla öğrencilere aşağıdaki gizli (konu başlıklarındaki!) ve açık bütün internet bağlantıları yararlı birer başlangıç noktası olarak sunulmaktadır. Ayrıca, bütün öğrencilerin haftada en az bir kez bu sayfaya uğrayarak ve emaillerini kontrol ederek dersle ilgili olası güncel duyuruları kontrol etmeleri hem yararlı hem de zorunludur.

Dersle ilgili diğer bütün düzenlemelere, 16 ve 17 Şubat 2005'ten itibaren ilgili derslerde zamanı geldikçe değinilecektir...

2. Ele Alınması Planlanan Konular

A. Uluslararası İktisat: Genel Giriş

A1. "Uluslararası İktisat"ın Konuları ve Bu Konular Arasındaki İlişkiler
A2. Dünya Mal, Hizmet ve Faktör Ticaretiyle İlgili Genel Gözlemler: Ekonomik Küreselleşme ve Bütünleşme
A3. "Uluslararası Rekabet Gücü" Kavramı ve Uluslararası İktisat Açısından Önemi

B. Reel Uluslararası İktisat Kuramı: Kısa Tekrar
(Mutlak Üstünlükler, Karşılaştırmalı Üstünlükler, Özel Faktörler Modeli, Heckscher-Ohlin Modeli, Standart Dış Ticaret Modeli, Aksak Rekabet, Ölçek Ekonomileri, Ürün Farklılaştırması, Dış Ticaret - Büyüme, Dış Ticaret Hadleri, Uluslararası Faktör Hareketleri ve TNT Modeli)

C. Parasal Uluslararası İktisat Teorisi ve Açık Ekonomi Makroiktisadı

C1. Genel Giriş
C2. Açık Ekonomilerde Milli Gelir Muhasebesi
C3. Açık Ekonomilerde Mal, Hizmet ve Faktör Piyasalarında Denge
C4. Ödemeler Dengesi, Alt Kalemleri ve Ödemeler Dengesi Muhasebesi
C5. Döviz Piyasaları, Ödemeler Dengesi ve Hükümet Politikaları
C5.1. Döviz Piyasası ve Döviz Kuru: Kavramsal Çerçeve
C5.2. Döviz Piyasası - Ödemler Dengesi İlişkisi
C5.3. Hükümetlerin Kambiyo ve Kur Politikaları: Farklı Bileşimler
C6. Uluslararası Para Sistemi (UPS) ve Döviz Kuru Sistemleri
C6.1. Altın-Para Standardı
C6.2. Bretton-Woods Sistemi: Kuruluşu, İşleyişi ve Çöküşü
C6.3. Esnek Kurlar Sistemi
C6.4. Diğer Kur Sistemleri, Kur Politikaları ve UPS'nin Mevcut Durumu
Ek: Uluslararası Para Fonu (IMF), İşlevleri ve Yeniden Yapılandırılması
C7. Sabit Döviz Kurları: Ödemeler Dengesine Kuramsal Yaklaşımlar
C7.1. Esneklikler (elasticities) Yaklaşımı ve "J Eğrisi"
C7.1.1. Marshall-Lerner Koşulu
C7.1.2. Sözleşme ve Geçiş Dönemi Yaklaşımı
C7.2. Emme (absorbtion) Yaklaşımı
C7.3. Ödemeler Dengesine Parasal Yaklaşım
C8. Esnek Döviz Kurları: Kur Oluşum Modelleri
C8.1. Akım Yaklaşım
C8.2. Stok Yaklaşım: Finansal Piyasa (Varlık) Yaklaşımı
C8.2.1. Parasal Yaklaşım (Esnek ve Yapışkan Fiyat Modelleri)
C8.2.2. Portföy Dengesi Yaklaşımı
C8.3. Haber ve Açıklamaların Kurlara Etkisi
C8.4. Tesadüfi Yürüyüş Yaklaşımı
C8.5. Deterministik Kaos Yaklaşımı
C8.6. Para İkamesi (currency substitution) Modellerinde Kurların Oluşumu
C8.7. Döviz Piyasalarıyla İlgili Teknik Analiz
C8.8. Döviz Piyasalarının Etkililiği ve Ampirik Çalışmalar
C9. Reel Döviz Kurları ve Denge Döviz Kuru
C9.1. Nominal ve Reel Döviz Kurları: Tanım ve Ölçüm Sorunları
C9.2. Denge Döviz Kuru ve Dengeden Sapmalar (Exchange Rate Misalignment): Nominal ve Reel Sapma
C10. Açık Ekonomiler İçin DD-AA Modeli ***

D. Finansal Krizlerin Anatomisi: Bir Giriş

D1. Finansal Krizlerin Türleri ve Genelde Ekonomik Krizler

D2. Finansal Kriz Kuramları ve Krizlerin Öngörülebilirliği

D2.1. Ödemeler Dengesi ve Döviz Kuru Krizleri: Modellemede Üç Nesil

D2.2. Bankacılık Krizleri

D2.3. Borsa Krizleri

D2.4. Krizlerin Uluslararası Bulaşma Kanalları

D3. Türkiye'de Finansal Krizler

D4. 1997-1998 Asya ve Rusya Krizleri

E. Uluslararası İktisat Politikası Kuramı

E1. Genel Giriş: Dış Ticaret Politikası Araçları
E2. Dış Ticaret Politikası Araçlarının Etkileri: Küçük ve Büyük Ekonomiler İçin Kısmi ve Genel Denge Analizleri
E3. Korumacılık ve Dış Ticaret Politikasının "Politik İktisadı"
E3.1. Bebek Endüstriler Tezi ve İthal-İkameci Sanayileşme
E3.2. Optimum Tarife Argümanı
E3.3. Stratejik Dış Ticaret Politikası ve Gelişmiş Ekonomiler
E4. Uluslararası Ekonomik Bütünleşme
E4.1. Küreselleşme, Bütünleşme ve Türleri
E4.2. Serbest Bölge (Free Zone)
E4.3. Serbest Ticaret Alanı (Free Trade Area)
E4.4. Gümrük Birliği ve Etkileri: Küçük ve Büyük Ekonomiler İçin Kısmi ve Genel Denge Analizleri
E4.5. Ortak (veya Tek) Pazar
E4.6. Ekonomik Birlik
E4.7. (Ekonomik ve) Parasal Birlik ve "Optimum Para Alanı"
E4.8. Tam Ekonomik Bütünleşme ve Siyasi Birlik
E4.9. Ticaret Ambargoları (Trade Embargoes)
E5. Uygulamada Dış Ticaret Politikaları
E5.1. Türkiye (WTO/DTÖ'nün 2003 Raporu)
E5.2. Avrupa Birliği (WTO/DTÖ'nün 2002 Raporu)
E5.3. ABD (WTO/DTÖ'nün 2004 Raporu)

F. Olası Dönem Sonu Tartışma Grubu Konuları (Pro-Contra)

F1. Ekonomik Küreselleşme: Yaralı mıdır, Zararlı mı?
F2. Sabit Döviz Kurları - Esnek Döviz Kurları: Hangisi Seçilmeli?
F3. Uluslararası Sermaye Hareketleri Kısıtlanmalı mı, Kısıtlanmamalı mı?
F4. Uluslararası Tarım Ticareti Serbest mi Olmalıdır? (WTO/DTÖ + ABD + AB + Gelişmekte Olan Ülkeler)
F5. Türkiye-AB Gümrük Birliği: Yaralı mıdır, Zararlı mı?
F6. Çin Türkiye Ekonomisi İçin Bir Tehdit midir?

3. Derste Kullanılacak Temel Kaynaklar

	Appleyard, D. R. & A. Field (2001/1995): International Economics: Theory and Policy. Chicago ve diğ. yer.: McGraw-Hill/Irwin.
	Krugman, Paul R.; Maurice Obstfeld (2003): International Economics: Theory and Policy. New York ve diğ. yer.: Addison Wesley, 6. ed. * Study Guide for 6th edition * 5. edition (5. baskı) * PowerPoint Slides * Türkçe Çalışma Notları
	Pugel, T. A. (& P. H. Lindert) (2004/1996): International Economics. Chicago ve diğ. yer.: McGraw-Hill, 12th ed.
	Hallwood, C. Paul; Ronald MacDonald (2000): International Money and Finance. Oxford: Blackwell Publishers, 3rd ed.
	Kibritçioğlu, Aykut (ed.) (1996): Uluslararası (Makro)İktisat. Ankara: 72 TDFOB. * Sorumlu olunan bölümler: 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12. Not: Bu kitabın baskısı tükenmiştir; ancak, 2004 yılı içinde, gözden geçirilmiş yeni baskısı yapılması hedeflenmektedir.
	Fieleke, Norman S. (1996): What is the Balance of Payments? Boston, MA: Federal Reserve Bank of Boston, Special Report No. 3.
	Plihon, Dominique (1995). Döviz Kurları. İstanbul: İletişim Yayınları - Yeni Yüzyıl Kitaplığı.
	Schmitt-Rink, Gerhard ve Dieter Bender (1992): "Parasal Ex-Post Büyüklükler". Makroökonomie geschlossener und offener Volkswirtschaften adlı kitabın 24-27. sayfalarının çevirisi (Berlin: Springer). Not: Bu çeviri, dönem içinde öğrencilere ayrıca dağıtılacaktır.
MNEs & IntPro	Dunning, John H. (1989): "The Theory of International Production", ***** in: Fatemi, K. (ed.), International Trade: Existing Problems and Prospective Solutions, New York, NY: Taylor & Francis, pp. 45-84. Bu konuyla ilgili bazı yeni çalışmalar: # Voutilainen (2005) ***** # Chen (2004) # Milberg (2004) # Ando & Kimura (2003) # Lessard (2003) # Blomström (2002) # Ietto-Gillies (2002) # Törnroos (2000) # Cantwell, J. A. (2000), "A Survey of Theories of International Production", in C N Pitelis and R Sugden (eds), The Nature of the Transnational Firm, 2nd ed., London: Routledge. İlgili ders sayfaları: # Hanna Gajewska-De Mattos
	İGEME (199?): İhraç Fiyatınızı Nasıl Belirliyorsunuz? Ankara: İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, İhracatta Pratik Bilgiler Dizisi.
	DTM (200?): Türkiye Dış Ticaret Stratejisi (2005-2010-2015-2023). Ankara: Dış Ticaret Müsteşarlığı. (Metnin Tamamı, doc formatında, 5.8 MB)
*Yararlanılabilecek Diğer İngilizce* Kaynaklar:** Van Den Berg (2004) Salvatore (1998) Yarbrough & Yarbrough (2003) Caves, Frankel & Jones (2002) Husted & Melvin (2000) Melvin (2000)
*Yararlanılabilecek Diğer Türkçe* Kaynaklar:** Seyidoğlu (1999) Karluk (1996)
Yararlanılabilecek İnteraktif IMF CD-ROM'ları: Macroeconomic Linkages Balance of Payments Exchange Rates Financial Programming

DİKKAT: Dersle ilgili diğer olası kaynaklar dönem içinde ayrıca verilecektir!

4. Dersle İlgili Yardımcı Kaynaklar

Irwin, Douglas A. (1996):

Against the Tide: An Intellectual History of Free Trade.

Princeton, NJ: Princeton University Press.

Irwin, Douglas A. (1996):
Against the Tide: An Intellectual History of Free Trade.
Princeton, NJ: Princeton University Press.

Coughlin, Cletus C. (2002):
"The Controversy over Free Trade: The Gap Between Economists and General Public".
FRB of St. Louis Review, 84/1: 1-21.

Helliwell, John F. (2000):
Globalization: Myths, Facts and Implications.
Toronto, Ontario: C. D. Howe Institute, Benefactors Lecture.

Bhagwati, J. (2001): "Confronting Conventional Threats to Free Trade: The Postwar Revolution in the Theory of Commercial Policy", in: Free Trade Today, Ch. 1, Princeton University Press. (HTML - PDF)

Bergsten, C. Fred (2002):
A Competitive Approach to Free Trade.
The Financial Times, December 4.

Global Economic Integration: Opportunities and Challenges.
A symposium sponsored by the Federal Reserve Bank of Kansas City.
Jackson Hole, Wyoming, August 24-26, 2000.

Obstfeld, Maurice (2000):
Globalization and Macroeconomics.
NBER Reporter.

Rodrik, Dani (1997):
Küreselleşme Sınırı Aştı Mı? (Has Globalization Gone Too Far?).
İstanbul: Kızılelma Yayıncılık, Siyaset-Tarih-Tartışma Kitapları.

Rodrik, Dani (1999):
Yeni Küresel Ekonomi ve Gelişmekte Olan Ülkeler:
Dışa Açılma Nasıl Gerçekleştirilmeli?
(The New Economy and Developing Countries:
Making Openness Work).
İstanbul: Sabah Kitapları / Çağdaş Bakışlar Dizisi.

Bordo, Michael D.; Alan M. Taylor & Jeffrey G. Williamson (eds.) (2001):
Globalization in Historical Perspective.
Cambridge, MA, & Chicago, IL: NBER & The University of Chicago Press.

Deardorff, Alan V. & Robert M. Stern (2002):
"What You Should Know About Globalization and the World Trade Organization".
Review of International Economics, 10(3), 404–423.

Milanovic, Branko (2003):
"The Two Faces of Globalization: Against Globalization as We Know It",
World Development, 31(4), 667-683.

Panagariya, Arvind (2003):
What is Globalization and is it Beneficial ?
MD: University of Maryland, BMOS, manuscript.

Eichengreen, Barry (1998):
Globalizing Capital: A History of the International Monetary System.
Princeton, NJ: Princeton University Press.

Williamson, John ve Molly Mahar (2002):
Finansal Liberalizasyon Üzerine Bir İnceleme (A Survey of Financial Liberalization).
Ankara: Liberte Yayınları.

Little, Jane Sneddon, and Giovanni P. Olivei (1999):
Rethinking the International Monetary System.
Boston, MA: Federal Reserve Bank of Boston.

Cross, Sam Y. (1998):
The Foreign Exchange Market in the United States.
Federal Reserve Bank of Ney York.

Neeley, Christopher J. (1997):
"Technical Analysis in the Foreign Exchange Market: A Layman's Guide".
Federal Reserve Bank of St. Louis, Review, 79(5): 23-38.

Neeley, Christopher J. (1999):
"An Introduction to Capital Controls".
Federal Reserve Bank of St. Louis, Review, 81(6), pp. 13-30.

IMF's Independent Evaluation Office (2002):
The Role of the IMF in Recent Capital Account Crises.
Washington, DC: International Monetary Fund, Draft Issues Paper.

IMF (2002):
What is the International Monetary Fund?
Washington, DC: International Monetary Fund.

Stiglitz, Joseph E. (2002):
Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı (Globalization And Its Discontents).
İstanbul: Plan B Yayınları.

Rogoff, Kenneth (2002):
"An Open Letter To Joseph Stiglitz, Author of Globalization and Its Discontents, New York: W.W. Norton & Company, June 2002".
Washington D.C.: International Monetary Fund.

Rogoff, Kenneth (2002):
"The IMF is Not the Problem".
Washington D.C.: International Monetary Fund.

Rogoff, Kenneth (2003):
"Emerging Market Debt. What is the Problem?"
Washington D.C.: International Monetary Fund.

Bourque, Jean-François (2002):
"International Trade Rules: What Every Exporter Should Know".
ITC's International Trade Forum, Issue 4/2002.

TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (1997):
Ödemeler Dengesi.
Ankara: HDTM.

Kıpıcı, Ahmet and Mehtap Kesriyeli (2000):
The Real Exchange Rate Definitions and Calculations.
Ankara: TCMB/CBRT. (Çalışmanın Türkçesi, 1997)

Rogoff, Kenneth (1996):
"The Purchasing Power Parity Puzzle",
Journal of Economic Literature, 34, 647-68.

Rogoff, Kenneth, Kenneth Froot and Michael Kim (2001):
The Law of One Price Over Seven Hundred Years,
IMF Working paper No. 01/174.

Kibritçioğlu, Aykut (2001):
"Türkiye'de Ekonomik Krizler ve Hükümetler, 1969-2001".
Yeni Türkiye Dergisi, Ekonomik Kriz Özel Sayısı, Cilt 1, Yıl 7, Sayı 41 (Eylül-Ekim): s. 174-182.

Kibritçioğlu, Aykut (2003):
"Monitoring Banking Sector Fragility".
Arab Bank Review, 5/2: 51-66.

5. Dersle İlgili Yararlı İnternet Bağlantıları

Hangi konularda, hangi koşullara göre ve ne zaman ödevler hazırlanacağı hem derslerde hem de elektronik duyuru listesinde zamanı geldikçe öğrencilere duyurulacaktır. Dersi alan bütün öğrencilerin, elektronik duyuru listesine haftada en az bir gün göz atması yararlı olacaktır! Teslim edilecek bütün ödevlerin ilk sayfasının başlığında; ögrencinin ad, soyadı, numara ve sınıfı ile, ödevin teslim edileceği günün tarihi ve ödev konusunun yer alması gerekmetedir. Hazırlanan bütün ödevlerin sonuna, yazım kurallarına uygun biçimde hazırlanacak bir kaynakçanın eklenmesi unutulmamalıdir. Ödevler hazırlanırken, gerekli bazı veri ve/veya makalelerin, örneğin "econgate.html", "world.html", eurores.html veya "oem.html" sayfasındaki çeşitli linklerden yararlanılarak da bulunması olanaklıdır! Öğrenciler ayrıca şu sayfalardan da yararlanabilirler:

UİP Dersi için Kibritcioglu-UIP Elektronik Duyuru Listesi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi

Türkiye'nin Ödemeler Dengesi İstatistikleri - Turkish Balance of Payments Statistics

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın Hesapladığı Reel Efektif Döviz Kurları

Türkiye'nin Dış Ticaret ve Yatırım Mevzuatı: İGEME veya DTM

International Economics Network

International Economics Gateway

The Chinese University of Hong Kong: International Economics

International Economics Study Center

Nouriel Roubini's Global Macroeconomic and Financial Policy Site

Giancarlo Corsetti's Euro Homepage

IIE's Selected Stodies on: Trade Policy, Trade Liberalization, Foreign Direct Investment, Currencies and Exchange Rates, Globalization, Global Financial Crises.